2025-ci il mayın 2-də Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin Girnə şəhərində Türk Dövlətləri Təşkilatının Əksakallar Şurasının (Ağsaqqallar Şurası) on yeddinci iclası keçirilib. Toplantıda bu qurumun rəhbəri Binəli Yıldırım, Türk Dövlətləri Təşkilatının baş katibi Kubanıçbek Ömüraliyev, Azərbaycanın ağsaqqalı Həsən Həsənov və Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti, Qazaxıstan, Qırğızıstan və digər ölkələrdən nümayəndələr iştirak ediblər.
Yıldırım, Türk Dövlətləri Təşkilatının Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətindəki fəaliyyətlərinin əhəmiyyətinə toxunaraq, təşkilata müşahidəçi kimi Lefkoşanın (Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin paytaxtı) tanınması qərarını “tarixi” adlandırıb. Onun sözlərinə görə, bu respublikanın bir çox sahələrdə aktiv inkişafı aydın görünür və mövqeləri getdikcə möhkəmlənir. Elə ki, bu respublikanın paytaxtında XI Beynəlxalq Aviasiya, Kosmos və Texnologiya Festivalı (TEKNOFEST) keçirilib və birinci gündə 62 min nəfər ziyarət edib.
Yıldırım qeyd edib ki, TEKNOFEST festivalı Türkiyənin texnologiya, süni intellekt və müdafiə sənayesi sahələrində əldə etdiyi nailiyyətləri açıq şəkildə nümayiş etdirir. O əlavə edib ki, Əksakallar Şurasının heyəti festivalın açılış mərasimində iştirak edib və ümumi coşqunu bölüşüblər. Əvvəlki gün qonaqlar Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin xarici işlər naziri Tahsin Ertuğruloğluna ehtiramlarını bildirib, onunla söhbət aparıblar.
Yıldırım, 2024-cü ilin noyabrında Bişkekdə keçirilmiş Türk Dövlətləri Təşkilatının sammitində imzalanmış və “Türk Dünyası 2040” layihəsinin icrasını hədəfləyən 16 sənədi xatırladaraq dedi: “Biz Girnədə toplaşdıq ki, Türk dünyasının ortaq gələcəyinə yeni hərəkət və ruh verək.” Türk Dövlətləri Təşkilatının Əksakallar Şurasının rəhbəri, türk dövlətlərinin inkişafını sürətləndirmək məqsədilə nəzərdə tutulmuş Orta Dəhliz (beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi) layihəsinin əhəmiyyətinə də toxunub. Onun fikrincə, bu dəhlizdən səmərəli istifadə türk dövlətlərinin rifahının yüksəlməsi və iqtisadi inteqrasiyasının gücləndirilməsi üçün imkan yaradır və bu marşrut şərq–qərb enerji təhlükəsizliyini təmin edir.
Təcrübəli idarəçi olan Yıldırım, güclü yaddaşı ilə sakitcə sessiyanın növbəti mövzusuna keçərək, COP29 (BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının iyirmi doqquzuncu sessiyası) konfransının Azərbaycanda keçiriləcək nəticələrini alqışladı. O, həmçinin 20–22 may tarixlərində Budapeştdə keçirilməsi planlaşdırılan Türk Dövlətləri Təşkilatının qeyri-rəsmi görüşünün məhsuldar keçəcəyinə ümid etdiyini bildirdi.
Ortaq əlifbanın yaradılması və Türk dünyasının tarixinin yenidən baxılması
Yıldırım vəd etdi: “Bu gün qəbul edilən qərarlar və Əksakallar Şurasının Budapeştdə keçiriləcək iclasının nəticələri oktyabr ayında Azərbaycan ev sahibliyində keçiriləcək Türk dünyası liderlərinə təqdim olunacaq.”
Bununla belə, Şimali Kiprə müxtəlif türk ölkələrindən ağsaqqalların gəlməsinin əsas səbəbi yalnız Türk dünyasına deyil, bütövlükdə dünyaya ortaq və vahid 34 hərfli türk əlifbasının qəbul olunmasının əhəmiyyətini çatdırmaq idi. Lakin neçə ölkə və millət bu əlifbanı qəbul etməyə hazırdır? Bu təşəbbüs həyata keçərsə, hansı insani nəticələrə yol aça bilər? Bu suallar hələ cavabsız qalır, lakin böyük planlar formalaşmaqdadır.
Binəli Yıldırımın irəli sürdüyü və əlifbanın yaradılmasından heç də az əhəmiyyət kəsb etməyən ikinci əsas məsələ belə oldu: “Gündəlikdəki digər mühüm məsələlərlə yanaşı, ümumi türk tarixinin bütün aspektləri ilə yenidən nəzərdən keçirilməsi və köklərdən bu günə qədər hamı tərəfindən qəbul olunan vahid tarix narrativinin hazırlanması vacibdir.”
Lakin bu prosesin nə qədər tez və asan başa çatacağı (əgər ümumiyyətlə baş verərsə) hələ də cavabsız qalan suallardandır.
Mənbə: Strateji Mədəniyyət Fondu
https://www.fondsk.ru/news/2025/05/04/sovet-aksakalov-otg-predlagaet-sozdat-alfavit-i-peresmotret-tyurkskuyu-istoriyu